Actueler dan ooit krijgen, met de hedendaagse energiecrisis en voedsel prijsstijgingen, steeds meer gezinnen hebben het moeilijk om rond te komen aan het eind van de maand. Daar willen Rabobank en Fjild VerspillingsMarkt, in Friesland verandering in brengen. Onder begeleiding van stichting Boeren voor Buren worden twee sociale pilots uitgevoerd. Met als missie om structureel gezonde, verse en betaalbare groente, fruit en kruiden van boeren uit de regio toegankelijk maken voor huishoudens met een kleine portemonnee.
Stichting Boeren voor Buren is een non-profitorganisatie en voorziet lokale, verse en betaalbare groente, fruit en kruiden voor huishoudens met een kleine portemonnee in Amsterdam en omstreken. Door de voedselketen zo kort mogelijk te houden zetten zij niet alleen in op armoedebestrijding, gezondheidsbevordering, maar eveneens op een duurzame voedselproductie.
Ook in Friesland stijgt het aantal gezinnen dat moeilijk kan rondkomen explosief met in 2020 22.900 huishoudens met een inkomen tot de lage inkomensgrens (Data Fryslân, 2021). Dit heeft consequenties voor de voedselkeuzes die mensen maken, meestal leidend tot meer ongezonde keuzes (vaak goedkoper). Tegelijkertijd hebben veel boeren in Nederland te kampen met overschotten en/of onredelijk lage prijzen voor hun groente en fruit dat bijvoorbeeld wat groter of kleiner is dan dat je normaal in winkels ziet.
In het bij elkaar brengen van enerzijds het aanbod van gezonde producten van lokale boeren en anderzijds kwetsbare bewoners voorzien van betaalbaar voedsel, zien wij een kans. Doordat we de voedselketen verkorten en met buitenbeentjes te werk gaan kunnen de Nederlandse boeren een redelijke prijs krijgen voor hun producten en huishoudens in armoede een betaalbare prijs.
De Week van de Circulaire Economie is de jaarlijkse campagneweek voor de circulaire economie. Van maandag 6 tot en met zaterdag 11 februari 2023 zetten ondernemers, universiteiten, hogescholen, overheden en allerlei andere organisaties hun deuren open om andere professionals mee te nemen in de circulaire economie.
In samenwerking met ROC Friese Poort in Sneek heeft VerspillingsMarkt een circulair diner georganiseerd van reststromen aardappel groente en fruit van akkerbouwers uit Noordoost Friesland.
De Horeca Food Waste Challenge is door Rabobank opgezet om in de horecasector de ecologische voetafdruk van voedsel te verkleinen en tegelijkertijd ondernemers te helpen om winstgevender te zijn. “De marges in de horeca zijn klein en staan door de stijgende kosten onder druk. Tegelijkertijd wordt er ook veel voedsel verspild aldus Jos Klerx, sectorspecialist Horeca & Recreatie bij Rabobank. “Het lijkt dan een abc’tje, maar de mogelijkheden voor voorkomen, verminderen en verwaarden van verspilling moeten wel inzichtelijk gemaakt worden. Dat lukt dankzij de Horeca Food Waste Challenge, die bijdraagt aan het verdienmodel én aan het verduurzamen van de onderneming.”
Op woensdag 1 februari was er een afsluitend viergangendiner in Restaurant KIEM, het opleidingsrestaurant van ROC Friese Poort. De studenten van de vakopleiding Zelfstandig Werkend Kok en Gastheer hadden creatieve oplossingen bedacht met reststromen uit de voedingssector, waaronder oud brood en groenten van de VerspillingsMarkt uit Buitenpost. Daarnaast waren er twee biertjes gebrouwen met reststromen AGF-producten van agrariërs en brood uit de Retail, in samenwerking met de VerspillingsMarkt en Brouwdok uit Harlingen.
In de opleidingsrestaurants van ROC Friese Poort is de afgelopen periode 20% minder voedsel verspild. Ook de restaurants in de regio rondden de uitdaging met succes af. Na een nulmeting in november, waarbij gedurende één week het voedselafval werd gemeten, werd het besparingspotentieel vastgesteld. Hierna werkten de bedrijven acht weken met hulp van de experts van Wastewatchers aan het realiseren van deze ambities. Bij de slotmeting is wederom gedurende een week al het voedselafval gemeten. Hieruit bleek dat de restaurants gemiddeld 15,22 procent minder voedselverspilling realiseerden.
Een adviesrapport door: Inez Knoop, Laurien Sanders, Anneloes Siegers, Colinda Stam, Floor Room en Silvia Tigelaar van Hanzehogeschool Groningen
Uit de resultaten van het onderzoek naar de behoefte van agrariërs naar een duurzame manier van het aanbieden van reststromen is gebleken dat agrariërs momenteel bekend zijn met duurzaamheid binnen de sector en het project VerspillingsMarkt. Agrariërs gaven aan open te staan voor verandering binnen hun onderneming, maar dit niet per se als noodzaak zien. Het duurzaam aanbieden van reststromen wordt dus ook niet gezien als een noodzaak. Echter, staat men wel voor open voor een nieuwe duurzamere manier.
Door de agrariërs is aangegeven dat het momenteel niet het juiste moment is om veranderingen door te voeren voor het duurzaam aanbieden van reststromen, gezien de druk die op de sector staat.
Rabobanken in Friesland hebben in samenwerking met De Verspillingsmarkt in Buitenpost op 16 januari 2023 verse stamppot pakketten uitgereikt aan de Voedselbanken in Friesland. Rabobank wil op deze wijze steun bieden aan de Voedselbanken die momenteel voor grote uitdagingen staan.
“Door de huidige inflatie stijgt de behoefte aan voedselpakketten”, aldus Corry Vlasma, Business Development Manager van Rabobank. In Friesland maken op dit moment ruim 2000 huishoudens gebruik van de faciliteiten van de Voedselbank. Doordat er meer mensen gebruik maken van de voedselbank is er met enige regelmaat een tekort aan verse producten.
Rabobank heeft onlangs contact gelegd met De Verspillingsmarkt. Deze organisatie ontwikkelt zich als het kenniscentrum van Noord-Nederland op het gebied van voedselverspilling. Het tegengaan van verspilling wordt onder andere gedaan door producten in te zetten die om ‘cosmetische’ redenen niet aansluiten bij de wensen van de markt. “Deze producten zijn onder andere afkomstig uit akker- en tuinbouw en worden vanwege een afwijkende vorm, grootte, scheuren of vlekjes niet voor directe consumptie ingezet”, aldus Theo Jansma, aanjager bij de Verspillingsmarkt.
Het verstrekken van de verse voedselpakketten is een eerste aanzet tot ondersteuning van de Voedselbanken in Friesland. Rabobank gaat in 2023 verder kijken in welke vorm ze de Voedselbanken kan ondersteunen. “Wij zijn als coöperatie verankerd in de lokale samenleving”, zegt Corry Vlasma. “Wij willen die samenleving graag versterken met onze kennis, ons netwerk, financiële middelen en verbindingskracht. Samen kunnen we meer bereiken. De ondersteuning van de voedselbanken is daar een mooi voorbeeld van”.
Ruim 45 studenten opleiding Live Communicatie van NHL Stenden hebben eind vorig jaar de ‘Happy No Waste’ week georganiseerd in samenwerking met de VerspillingsMarkt! De studenten hebben de opdracht gekregen om een workshop te bedenken om doelgroepen te inspireren, activeren en verbinden tot het verminderen van voedselverspilling. Voor de opdracht waren de studenten vrij in het kiezen van een activiteit, doelgroep en bijbehorende communicatiemiddelen. Gedurende de ‘Happy no Waste’ week vonden er tien workshops plaats.
Workshop 1: Samen voor zero waste (voorleesochtend groep 1/2/3)
Voor de workshop ‘Samen staan we sterk voor zero-waste’ is een voorleesboek ontwikkeld voor basisschoolkinderen om hen te onderwijzen over buitenbeentjes en vergeten groentes / fruit. Het verhaal neemt kinderen mee in de wereld van buitenbeentjes en vergeten groentes / fruit en hoe speciaal deze zijn en er mogen wezen. De basisschoolkinderen waren erg enthousiast over het voorleesboek en werden op het einde getrakteerd op een speciaal gevormde peer.
Workshop 2: Blend je beurs
Kinderen krijgen vaak fruit mee naar school. Niet al het fruit wat ze meekrijgen van hun ouders ziet er mooi uit; er zit wel eens een bruine banaan tussen of een appel met een bruin plekje. Wanneer het kind dit opmerkt, zijn ze snel van mening dat dit fruitstuk niet lekker is en dat het weggegooid kan worden. Studenten van het groepje ‘Blend je beurs’ zijn van mening dat zij deze gedachte bij kinderen kunnen veranderen doormiddel van hun evenement. Het doel van hun workshop was om kinderen er bewust van maken dat fruitstukken met plekjes en andere mankementen gewoon eetbaar zijn en meestal zelfs lekker in, in dit geval, een smoothie! Samen met kinderen is een heerlijke smoothie gemaakt van fruit met cosmetische imperfecties.
Workshop 3: Bingo
Voor de workshop ‘Bingo’ heeft een groepje studenten een bingo georganiseerd in een bejaardentehuis / gasthuis waar de bewoners konden meedoen. Bij aanvang van de bingo is een presentatie gegeven over voedselverspilling en project VerspillingsMarkt. Ook heeft het groepje diverse buitenbeentjes laten zien. De bingo bestond uit drie rondes en er waren vers pakketten met buitenbeetjes te winnen. Ook worden er tussen de rondes verschillende gerechten uitgedeeld. Deze gerechten zijn bereid met buitenbeentjes groente en fruit van Fjild VerspillingsMarkt.
Workshop 4: Beet pong
De workshop ‘Beetpong’ is gebaseerd op het welbekende drankspelletje ‘beer pong’, zodat studenten getriggerd werden om mee te doen. Voor het aangepaste spel ‘Beetpong’ werd uiteraard niet geshot met bier, maar met bietensap! Door een vraag te stellen over voedselverspilling, wanneer een balletje werd gegooid in één van de bekers, is er informatie over voedselverspilling meegegeven aan de deelnemende studenten. De winnaars van het spel werden naar huis gestuurd met een goed gevulde goodiebag met overgebleven groentes.
Workshop 5: Expositie Buitengewoon
Een groepje studenten heeft een expositie georganiseerd in samenwerking met het Natuurmuseum in Leeuwarden. De expositie was bedoeld om kinderen en ouders bewust te maken over voedselverspilling in Nederland en hoe men zelf een steentje kan bijdragen. De expositie bestond uit foto- en videoreportage over onder andere voedselverspilling, buitenbeentjes en een boerin, die haar groenten verbouwt voor een buurtwinkel. Er is er veel informatie gegeven aan bezoekers over voedselverspilling. Zo is er een tafel gemaakt met verschillende wist-je-datjes. De bedoeling was om te verbazen en doen laten realiseren met de weetjes.
Workshop 6: Healthy Sh*t
Voor deze workshop is een kraampje gepresenteerd in de hal van NHL Stenden. Bij dit kraampje werden er verschillende groentes in zakken uitgedeeld en informatie gegeven over voedselverspilling. In de zakken zaten genoeg groentes voor een smoothie voor één student. Om voor meer interactie en verbinding met de bezoeker te creëren, werden er smoothies uitgedeeld. De bezoekers konden deze proeven en mochten een tasje met ingrediënten meenemen naar huis.
Workshop 7: Reduce waste, re-juice
Voor deze workshop is een samenwerking aangegaan met Vitamine BO voor het organiseren van een smoothiebar met reststromen groente en fruit van Fjild VerspillingsMarkt. Vaak wordt overrijp fruit/groente weggegooid, omdat het er minder lekker uit zien. Echter, betekend dit niet altijd dat het niet meer kan worden opgegeten. Met Reduce waste, re-juice probeerden studenten in de hal van NHLStenden voorbijgangers te laten inzien en proeven dat minder mooi fruit een heerlijke smoothie maakt! Daarnaast hebben de studenten een receptenboek gemaakt met verschillende soorten smoothies. Op deze manier is de doelgroep na het evenement gestimuleerd om buitenbeentjes niet weg te gooien, maar te gebruiken in bijvoorbeeld een smoothie.
Workshop 8: Bord met een verhaal
Voor de workshop ‘Bord met een verhaal’ is een stamppot boerenkool aangeboden op de menukaart van het restaurant van Nij Smellinghe. Voor de stamppot zijn reststromen boerenkool en aardappel van Fjild VerspillingsMarkt gebruikt voor de bereiding. Tijdens de workshop spraken studenten met bezoekers, patiënten en medewerkers van het ziekenhuis over voedselverspilling, de ‘Happy no Waste’ week en informatie over Fjild VerspillingsMarkt.
Workshop 9: Buitenbeentjes memory
“Jong geleerd is oud gedaan” is het uitgangspunt van workshop Buitenbeentjes Memory. Hoe leuk is het als kinderen hun ouders wat leren in plaats van andersom. Buitenbeentjes Memory is een memoryspel over voedspelverspilling. Hiervoor hebben een groepje studenten memory setjes gemaakt van ‘mooie’ groentes of fruit uit de supermarkt en ‘buitenbeentjes’ die net iets anders zijn met bijvoorbeeld een bruin plekje of een andere vorm. Beoogd werd met het memoryspel te laten inzien dat buitenbeentjes net zo smakelijk zijn als ‘mooie’ AGF producten uit de supermarkten. Naast deze memory is er hierbij ook een les gegeven over voedselverspilling. Dit op een eenvoudige manier en dus begrijpelijk voor kinderen om mee aan de slag te gaan. Aan het einde van de workshop kregen de kinderen allemaal een zakje met het memoryspel en een bijpassende flyer.
Workshop 10: Taste it, don’t waste it
Voor deze workshop is een ‘no-waste’-diner in restaurant De Skeve Toren georganiseerd. Tijdens het diner is gekookt met groente en fruit dat er niet mooi uitziet, maar wel gewoon heerlijk smaakt. De organisatie van het ‘no waste’-diner was in handen van de studenten. Zij stonden in de bediening en hielpen de kok met de bereiding van de gerechten voor het driegangenmenu. De veertig gasten kregen onder meer gazpacho van tomaat en pompoen, hete bliksem gegratineerd met brie, honing en noten en een taartje van appel en peer met vanille-ijs en karamelsaus voorgeschoteld.
Op uitnodiging van Rabobank heeft Fjild VerspillingsMarkt een werkbezoek gedaan bij stichting Boeren voor Buren in Amsterdam.
Stichting Boeren voor Buren verkoopt iedere twee weken groente, fruit en kruiden aan inwoners van Amsterdam en omstreken. Structureel gezonde, verse en betaalbare groente, fruit en kruiden van boeren uit de regio toegankelijk maken voor huishoudens met een kleine portemonnee.
Het was een indrukwekkende dag, zeker na het bezoek van diverse opvanglocaties van Oekraïense vluchtelingen… dankbaar werk voor de mensen die het nu echt nodig hebben!
Samen met studenten Bedrijfskunde van de Hanzehogeschool is er onderzoek gedaan naar reststromen in de landbouw, hiervoor zijn een aantal boeren benaderd met vragen over de behoefte naar een online platform of een ‘korte keten’ bijvoorbeeld het netwerk Boeren voor Buren.
Bij de voedselproductie eindigde gemiddeld 12,9% in een reststroom, de reststroom wordt meestal verwerkt tot diervoeding, maar in sommige gevallen ook tot nieuwe producten of gedoneerd aan de voedselbank. Andere verwerkingsvormen zijn: op het land laten liggen, composteren, vergisten of sorteren. Aan de hand van het onderzoek wordt een businesscase opgezet voor VerspillingsMarkt om de reststromen van agrariërs te verwaarden.
Wij zijn zes vierdejaars studenten Bedrijfskunde aan de Hanzehogeschool Groningen. Als onderdeel van het afstuderen doen wij een onderzoek in opdracht van Fjild | VerspillingsMarkt, gericht op het duurzamer aanbieden van reststromen van AGF-producten (Aardappel, Groente en Fruit) van agrariërs/telers. Om met betrouwbare resultaten voor ons onderzoek te komen, is uw mening van groot belang! Met de uitkomsten van het onderzoek wordt gekeken hoe de agrariër/teler geholpen kan worden om de reststromen te verwaarden en natuurlijk om voedselverspilling te voorkomen (voor meer informatie verwijzen wij u naar de website www.verspillingsmarkt.nl). Het project VerspillingsMarkt wordt mede mogelijk gemaakt door het Fjildlab, het veldlaboratorium voor het versterken van de circulaire economie en een duurzame landbouwsector. Hiervoor hebben wij een enquête opgesteld. Het invullen van de enquête duurt enkele minuten. Wij waarderen het enorm als u de tijd wil nemen om deze in te vullen. Mocht u vragen of opmerkingen hebben horen wij dit graag en ook als u met ons in gesprek wil komen, kunt u mailen naar an.siegers@st.hanze.nl.
De link naar de enquête: https://www.survio.com/survey/d/Q5J5E2G2C3O5L7V6B Onder alle deelnemers aan de enquête worden drie Groentebijbels van Mari Maris (t.w.v. 35,- euro) verloot. Bij voorbaat dank voor het invullen, Inez Knoop, Silvia Tigelaar, Anneloes Siegers, Colinda Stam, Laurien Sanders en Floor Room Bedrijfskunde, Hanzehogeschool Groningen
In samenwerking met de Friese Ambassade zijn er vanochtend appels en peren geplukt bij Rin Krap in St. Jacobiparochie. Het fruit is geoogst en wordt geperst tot fruitsap. Verkrijgbaar vanaf 1 januari 2023 bij B!zonder van Friese Ambassade.
